Απάνθρωπα Δικαιώματα..
Όταν η ελευθερία γίνεται προπέτασμα της αδιαφορίας και η πρόοδος άλλοθι της παρακμής
Στον κόσμο των διακηρυγμένων δικαιωμάτων, όπου όλα φαίνονται εφικτά και όλα επιτρέπονται, ξεπροβάλλει σιγά-σιγά μια σκιερή πλευρά: τα «δικαιώματα» που, αντί να υπηρετούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την φθείρουν. Πρόκειται για επιλογές και συμπεριφορές που νομιμοποιούνται κοινωνικά ή και θεσμικά, αλλά στην ουσία είναι απάνθρωπες – επειδή καταργούν την ευθύνη, καταπνίγουν τη συλλογικότητα και δικαιώνουν τη βία της απληστίας ή της αδιαφορίας.
Μπορεί να είναι νόμιμα – αλλά δεν είναι δίκαια. Μπορεί να φαίνονται δικαιώματα – αλλά είναι δήθεν δικαιώματα, που λειτουργούν ως άλλοθι για τη διατήρηση της εξουσίας, της κυριαρχίας και του εγωκεντρισμού. Και σε αυτά, ο σύγχρονος άνθρωπος έχει παραχωρήσει όχι μόνο την ανοχή του, αλλά και την ψευδαίσθηση της ελευθερίας του.
Ας δούμε μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά «απάνθρωπα δικαιώματα» της εποχής μας:
1. Το "δικαίωμα" στην απληστία
Η ατομική οικονομική ελευθερία είναι ιερή – αλλά πότε γίνεται ιερόσυλη; Όταν η συγκέντρωση πλούτου δεν γνωρίζει όρια, όταν η αγορά υποκαθιστά την ηθική, όταν η φτώχεια των πολλών παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα της «ελεύθερης επιλογής», τότε γεννιέται ένα απάνθρωπο δικαίωμα: η απληστία με νομική κάλυψη.
2. Το "δικαίωμα" στην αδιαφορία
«Δεν με αφορά» – η φράση αυτή έχει αποκτήσει σχεδόν ηρωική χροιά. Όμως πότε η ιδιωτικότητα μετατρέπεται σε απανθρωπιά; Όταν η αδιαφορία για τον άλλον γίνεται καύχημα και η κοινωνική αναισθησία ντύνεται με τον μανδύα της ατομικής επιλογής.
3. Το "δικαίωμα" στην παραπλάνηση
Η ελευθερία του λόγου είναι θεμέλιο της δημοκρατίας. Όταν όμως γίνεται εργαλείο παραπληροφόρησης και χειραγώγησης, όταν η διασπορά ψευδών παρουσιάζεται ως «εναλλακτική αλήθεια», τότε πρόκειται για ένα νέο, επικίνδυνο απάνθρωπο δικαίωμα: την παραπλάνηση με άλλοθι την έκφραση.
4. Το "δικαίωμα" στην καταστροφή
Η τεχνολογική και οικονομική πρόοδος χωρίς ηθική πυξίδα γίνεται καταστροφή με κοστούμι. Όταν το περιβάλλον θυσιάζεται για τα κέρδη, όταν η κλιματική κρίση δικαιολογείται ως «αναπτυξιακή ανάγκη», τότε έχουμε ένα απάνθρωπο δικαίωμα: την εξουσιοδοτημένη αυτοκαταστροφή.
5. Το "δικαίωμα" στην κυριαρχία
Όταν η εξουσία αυτοδικαιώνεται, όταν η δύναμη γίνεται «δικαίωμα ηγεσίας», όταν η εκμετάλλευση καλύπτεται με τη ρητορική της αποδοτικότητας, τότε η εξουσία παύει να είναι μέσο και γίνεται αυτοσκοπός. Και αυτό είναι ένα ακόμα απάνθρωπο δικαίωμα.
6. Το "δικαίωμα" στην αποποίηση ευθύνης
Η ευθύνη είναι το αντίβαρο κάθε ελευθερίας. Όταν όμως η κοινωνία υιοθετεί το «δικαίωμα» της ανευθυνότητας – θεσμικά ή ατομικά – τότε υπονομεύει κάθε προοπτική συλλογικής ωρίμανσης. Είναι το δικαίωμα να μην λογοδοτείς, να μην νοιάζεσαι, να μην συμμετέχεις.
Επίλογος: Ο καθρέφτης της εποχής
Τα «απάνθρωπα δικαιώματα» δεν είναι επίσημα άρθρα Συνταγμάτων ούτε δηλώσεις του ΟΗΕ. Είναι κοινωνικές παραχωρήσεις, πολιτισμικά σύνδρομα και ψευδαισθήσεις ατομικής κυριαρχίας, που έχουν ντυθεί τον μανδύα της νομιμότητας. Είναι τα δήθεν δικαιώματα, που νομιμοποιούνται χωρίς να νομιμοποιούν τον άνθρωπο.
Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν υπάρχουν – αλλά πώς τα ανεχόμαστε. Αν έχουμε συμβιβαστεί με μια κοινωνία όπου το προσωπικό συμφέρον βαπτίζεται "δικαίωμα" και η αδιαφορία "ελευθερία", τότε ίσως το μεγαλύτερο απάνθρωπο δικαίωμα να είναι η συνειδητή αποποίηση της ανθρωπιάς μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου