ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΥΤΕΞΟΥΣΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ..

Δημοκρατία, αυτεξουσιασμός και οικονομία.

Μιλάμε συχνά για δημοκρατία, για ελευθερία, και για ανάπτυξη. Όμως ξεχνάμε ότι αυτά τα μεγάλα λόγια έχουν υπόβαθρο και προϋποθέσεις. 

Δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική δημοκρατία, αν οι πολίτες δεν είναι αυτεξούσιοι. 

Και δεν μπορεί να υπάρξει αυτεξουσιασμός, αν η οικονομία λειτουργεί ως μηχανισμός εξάρτησης και όχι απελευθέρωσης.

Η Κύπρος βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Θα συνεχίσει με ένα μοντέλο όπου λίγοι ελέγχουν τα πάντα και οι πολλοί ζουν με το κεφάλι σκυμμένο; Ή θα τολμήσει να χτίσει μια κοινωνία ελεύθερων πολιτών σε μια οικονομία δικαιοσύνης και ίσων ευκαιριών;

Το τρίγωνο δημοκρατία , αυτεξουσιασμός, οικονομία δεν είναι απλώς ένα φιλοσοφικό θέμα. 

Είναι η βάση για να σταθεί όρθια μια κοινωνία που σέβεται τον εαυτό της.

Η δημοκρατία δεν είναι απλώς ένα σύστημα εκλογών και διακυβέρνησης. Είναι το πολιτικό περιβάλλον όπου οι πολίτες καλούνται να είναι αυτεξούσιοι. Να αποφασίζουν με κριτική σκέψη, χωρίς φόβο ή εξάρτηση, και να συμμετέχουν στη χάραξη του κοινού μέλλοντος τους.

Η αληθινή δημοκρατία δεν μπορεί να στηρίζεται σε εξαρτημένα μυαλά, ούτε σε φοβισμένες συνειδήσεις. Θέλει πολίτες που ανήκουν μόνο στη λογική και την κρίση τους. Που λογοδοτούν πρώτα στη συνείδησή τους και μετά σε κόμματα, συμφέροντα και εξουσίες.

Επιπλέον, ο αυτεξούσιος πολίτης δεν μπορεί να λειτουργήσει όταν είναι οικονομικά δέσμιος. Δεν μπορεί να σταθεί ελεύθερος, όταν η επιβίωσή του εξαρτάται από το ρουσφέτι, την πολιτική διασύνδεση ή την "καλή διάθεση" κάποιου ισχυρού.

Μια οικονομία που αναπαράγει ανισότητες, αδικίες και προνόμια για λίγους, παράγει πολίτες εξαρτημένους.

 Όταν ο μισθός του, η δουλειά του, ακόμα και η πρόσβαση στις ευκαιρίες περνά μέσα από κομματικά και ολιγαρχικά φίλτρα, η αυτεξουσία γίνεται πολυτέλεια. 

Η συνείδηση θολώνει, η κρίση αλλοιώνεται και η δημοκρατία εκφυλίζεται σε πελατειακό παζάρι.

Στην Κύπρο, η σχέση μεταξύ οικονομίας, πολιτικής και αυτεξουσιασμού είναι ιδιαίτερα προβληματική.

- Η κομματοκρατία συνεχίζει να ελέγχει μεγάλο μέρος της οικονομικής ζωής.
- Η πρόσβαση σε θέσεις, ευκαιρίες και συμβόλαια συχνά εξαρτάται από γνωριμίες και διασυνδέσεις.
- Η κοινωνική κινητικότητα (η δυνατότητα να ανελιχθείς με βάση τις ικανότητές σου) είναι περιορισμένη, ενώ το οικογενειακό όνομα και η πολιτική ένταξη μετράνε περισσότερο από την αξία.

Όλα αυτά δημιουργούν εξαρτημένους πολίτες. Πολίτες που δεν τολμούν να αντισταθούν, να αμφισβητήσουν ή να διεκδικήσουν. Γιατί φοβούνται ότι θα χάσουν το βόλεμά τους. Και έτσι η δημοκρατία καταντά ένας μηχανισμός διανομής ρουσφετιών, αντί για πεδίο σύγκρουσης ιδεών και διεκδίκησης του δικαίου.

Αν θέλουμε πραγματικά δημοκρατία με αυτεξούσιους πολίτες, πρέπει να ξανασκεφτούμε ριζικά το οικονομικό μας μοντέλο. Χρειάζεται μια οικονομία η οποία: 

- Θα προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλους, χωρίς κομματικά ή οικογενειακά φίλτρα.
- Θα στηρίζεται στην αξιοκρατία και όχι στη διαπλοκή.
- Θα εξασφαλίζει ένα ελάχιστο επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης για όλους, ώστε κανείς να μην είναι όμηρος της φτώχειας.
- Θα περιορίζει τη συγκέντρωση πλούτου και δύναμης στα χέρια λίγων, ώστε η κοινωνία να μην μετατρέπεται σε ταξική πυραμίδα, όπου οι πολλοί υπηρετούν τους λίγους.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η θεσμοθέτηση ενός πλαισίου οικονομικής δικαιοσύνης που να περιλαμβάνει:

- Ελάχιστο μισθό που να εξασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση (όχι απλώς επιβίωση), με βάση το πραγματικό κόστος ζωής στην Κύπρο.
- Μέγιστο μισθό, ο οποίος δεν θα μπορεί να υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο πολλαπλάσιο του ελάχιστου μισθού — για παράδειγμα, κανένας μισθός να μην είναι πάνω από 10 φορές τον ελάχιστο μισθό.

Έτσι, θα διασφαλίζεται ότι η κοινωνική συνοχή δεν θα διαλύεται από υπερβολικές ανισότητες.

Αυτό το μοντέλο:
- Καθιστά την εργασία πηγή ελευθερίας και όχι εξάρτησης.
- Περιορίζει την ανεξέλεγκτη συγκέντρωση πλούτου και εξουσίας.
- Καλλιεργεί συνθήκες αυτεξουσιασμού για όλους, αφού κανείς δεν θα είναι δούλος της φτώχειας ή όμηρος των λίγων.

Η δημοκρατία, ο αυτεξουσιασμός και η οικονομία είναι αλληλένδετα έννοιες.

Χωρίς αυτεξούσιους πολίτες, δεν υπάρχει πραγματική δημοκρατία. 

Χωρίς δε οικονομική δικαιοσύνη, δεν υπάρχουν αυτεξούσιοι πολίτες. 

..Και χωρίς δημοκρατία, η οικονομία γίνεται πεδίο εκμετάλλευσης των πολλών από τους λίγους.

Αν θέλουμε να μιλάμε για αυτεξούσιες κοινωνίες, πρέπει να φτιάξουμε:
- Δημοκρατία της συμμετοχής και της λογοδοσίας.
- Οικονομία της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας.
- Και πολίτες που δεν εξαρτώνται από κανένα παρά μόνο από τη συνείδηση και τις ικανότητές τους.

Γιατί μόνο οι ελεύθεροι πολίτες μπορούν να κρατήσουν ζωντανή την ελπίδα για μια ελεύθερη κοινωνία, όπου η ισοπολιτεία, η ισοκρατία, και γενικά τα ανθρώπινα δικαιώματα θα έχουν πραγματικό νόημα και περιεχόμενο..

ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ..

ΕΡΙΚ ΧΟΦΦΕΡ

1. Η Ψυχολογία του Αληθινού Πιστού

Τα μαζικά κινήματα προσελκύουν άτομα που αισθάνονται δυσαρεστημένα με τη ζωή τους και αναζητούν έναν σκοπό πέρα από τον εαυτό τους.

Όσοι εντάσσονται σε τέτοια κινήματα συχνά αποδίδουν τις προσωπικές τους αποτυχίες σε εξωτερικούς παράγοντες, αντί να αναλαμβάνουν προσωπική ευθύνη.

Ο «αληθινός πιστός» θέλει να χάσει την ατομική του ταυτότητα μέσα σε μια συλλογική ταυτότητα, βρίσκοντας παρηγοριά στην παράδοση του εαυτού του στο κίνημα.

2. Ο Ρόλος της Ματαίωσης και της Αυτοαπέχθειας

Οι άνθρωποι που προσχωρούν σε μαζικά κινήματα συχνά αισθάνονται αποξένωση, ανίσχυροι ή μη ολοκληρωμένοι.

Απορρίπτουν τον εαυτό τους και το παρόν τους, προσκολλώμενοι σε ένα ιδανικό μέλλον που υπόσχεται το κίνημα.

Το μίσος—είτε απέναντι στον εαυτό τους, είτε στον κόσμο, είτε σε έναν εξωτερικό εχθρό—είναι βασικός παράγοντας που ενώνει τα μέλη ενός κινήματος.

3. Η Έλξη του Φανατισμού

Τα μαζικά κινήματα απλοποιούν πολύπλοκα προβλήματα, προσφέροντας ξεκάθαρα, απόλυτα αφηγήματα (καλό εναντίον κακού).

Προσφέρουν βεβαιότητα, σκοπό και μια αίσθηση ανωτερότητας έναντι των «άλλων».

Οι φανατικοί πιστεύουν ότι ο σκοπός τους δικαιολογεί ακραίες πράξεις, που συχνά οδηγούν σε βία και καταπίεση.

4. Η Ανταλλάξιμη Φύση των Κινημάτων

Το περιεχόμενο της ιδεολογίας (θρησκευτικής, πολιτικής, εθνικιστικής) έχει μικρότερη σημασία από τις ψυχολογικές ανάγκες που καλύπτει.

Οι άνθρωποι μπορούν να μεταπηδήσουν από το ένα κίνημα στο άλλο—π.χ., ένας κομμουνιστής μπορεί να γίνει φασίστας, ένας θρησκευτικός ζηλωτής μπορεί να γίνει πολιτικός εξτρεμιστής.

5. Η Ηγεσία στα Μαζικά Κινήματα

Τα μαζικά κινήματα χρειάζονται ισχυρούς ηγέτες που να εκφράζουν τη δυσαρέσκεια, να δημιουργούν έναν κοινό εχθρό και να υπόσχονται μεταμόρφωση.

Αποτελεσματικοί ηγέτες χρησιμοποιούν προπαγάνδα, σύμβολα και τελετουργίες για να εδραιώσουν την αφοσίωση των οπαδών τους.

Όταν τα κινήματα αποκτούν εξουσία, συχνά γίνονται αυταρχικά για να τη διατηρήσουν.

6. Ο Κύκλος Ζωής ενός Μαζικού Κινήματος

Τα κινήματα ξεκινούν από τη δυσαρέσκεια και την αναζήτηση νοήματος.

Κερδίζουν δυναμική μέσω προπαγάνδας και χαρισματικής ηγεσίας.

Όταν επιτυγχάνουν τους στόχους τους ή αποκτούν εξουσία, συνήθως μετατρέπονται σε γραφειοκρατικούς θεσμούς, χάνοντας την επαναστατική τους ενέργεια.

Σημασία για τη Σύγχρονη Εποχή

Οι ιδέες του Hoffer παραμένουν επίκαιρες, καθώς εξηγούν την έλξη του εξτρεμισμού, τη μαζική ψυχολογία πίσω από θρησκευτικά, πολιτικά και κοινωνικά κινήματα και το πώς οι άνθρωποι γίνονται οπαδοί ριζοσπαστικών ιδεολογιών.